Muris Muvazaası Nedir? Muris Muvazaası Davalarında Görevli ve Yetkili Mahkeme Hangisidir?
Muris Muvazaası Nedir? Muris muvazaası davası hangi hallerde açılabilir? Muris muvazaası davalarında görevli ve yetkili mahkeme hangisidir? Muris Muvazaası zamanaşımına tabii bir dava mıdır?
Bu yazıda muris muvazaası davalarına ilişkin yukarıda yer alan temel soruların cevapları hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.
Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için öncelikle temel kavramları açıklamak uygun olacaktır.
Muris Nedir?
Muris, miras bırakan demektir. Muris muvazaası davalarında bir miras bırakanın olması gerekmektedir. Bir başka deyişle mal devri yapan kişinin vefat etmiş olması ve geride muris muvazaası davası açmakta hukuki yararı olacak mirasçılar bırakması gerekmektedir.
Örneğin; mirastan mal kaçırma saiki ile hareket eden ve mallarını devreden bir baba henüz hayatta ise muris muvazaası davası açılmamalıdır. Çünkü ortada henüz bir muris yoktur.
Muvazaa Nedir?
Türk Dil Kurumunda muvazaa şu şekilde tanımlanmaktadır: Hukuki işlemlerde tarafların, üçüncü kişileri aldatmak amacıyla kendi gerçek iradelerine uymayan ve aralarında bir hüküm ve sonuç doğurmayan bir görünüş yaratmaları.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu ise bir kararında muvazaayı şu şekilde tanımlamıştır : Muvazaa, en basit tanımıyla, bir sözleşmenin taraflarının, üçüncü kişilerden gerçek durumu gizleyerek, onları aldatmak maksadıyla, gerçek iradelerine uymayan ve kendi aralarında geçerli olmayan bir hususta anlaşmalarıdır. Bu şekilde yapılan işlemlere de, muvazaalı işlemler adı verilir.
Hukuki bir işlemin geçerlilik şartları arasında muvazaanın olmaması da aranmaktadır.
Muvazaalı işlemler Mutlak muvazaa ve nispi muvazaa olarak ikiye ayrılmaktadır.
Mutlak muvazaalı işlemler yapıldığı andan itibaren kesin hükümsüzdür.
Nispi muvazaalı işlemler de ise bir görünürdeki işlem bir de gizli işlem söz konusudur. Görünürdeki işlem muvazaa sebebiyle kesin hükümsüzdür. Gizli işlem yönünden o işleme dair geçerlilik şartlarına bakılarak işlemin geçerliliğine dair değerlendirme yapılmalıdır.
Muris Muvazaası Nedir?
Yukarıdaki bilgiler ışığında muris muvazaası davalarını şu şekilde özetleyebiliriz;
Mirasbırakan, mirasçılarının miras payını azaltmak kastı ile malını üçüncü kişiye devretmiş, bu yolla mirasçılarının miras paylarını azaltma amacı gütmüş ve görünürdeki işlemde mallarını satmış gibi göstermiş veya ölünceye kadar bakım sözleşmesine konu etmiştir.
Yapılan tasarruflar nedeniyle miras payı azalan mirasçılar ise görünürdeki işlemin muvazaalı bir işlem olduğunu, mirasbırakanın amacının malını satmak olmadığını ya da mirasbırakanın gerçekten ölünceye kadar bakma sözleşmesi akdetmek istemediğini, mirasbırakanın asıl amacının mirasçısının miras payını azaltmak olduğunu, bunun içinde malını bağışlama iradesiyle hareket ettiğini iddia edeceklerdir.
Muris muvazaası davasını bu şekilde özetleyebiliriz.
Yargıtay Birinci Hukuk Dairesi 2016/8854 esas ve 2019/5389 karar sayılı ilamında muris muvazaası ile ilgili şu şekilde bir açıklama kaleme almıştır :
Bilindiği üzere, uygulamada ve öğretide “muris muvazaası” olarak tanımlanan muvazaa, niteliği itibariyle nisbi (mevsuf-vasıflı) muvazaa türüdür. Söz konusu muvazaada miras bırakan gerçekten sözleşme yapmak ve tapulu taşınmazını devretmek istemektedir. Ancak mirasçısını miras hakkından yoksun bırakmak için esas amacını gizleyerek, gerçekte bağışlamak istediği tapulu taşınmazını, tapuda yaptığı resmi sözleşmede iradesini satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi doğrultusunda açıklamak suretiyle devretmektedir.
Bu durumda, yerleşmiş Yargıtay içtihatlarında ve 1.4.1974 tarih 1/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında açıklandığı üzere görünürdeki sözleşme tarafların gerçek iradelerine uymadığından, gizli bağış sözleşmesi de Türk Medeni Kanunu’nun(TMK) 706., Türk Borçlar Kanunu’nun(TBK) 237. (Borçlar Kanunu’nun 213.) ve Tapu Kanunu’nun(TK) 26. maddelerinde öngörülen şekil koşullarından yoksun bulunduğundan, saklı pay sahibi olsun veya olmasın miras hakkı çiğnenen tüm mirasçılar dava açarak resmi sözleşmenin muvazaa nedeni ile geçersizliğinin tespitini ve buna dayanılarak oluşturulan tapu kaydının iptalini isteyebilirler.
Muris Muvazaası Davalarında Görevli ve Yetkili Mahkeme hangisidir?
Muris muvazaası davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir.
Muris muvazaası davalarında yetkili mahkeme dava konusu yapılan taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir. Dava konusu yapılan taşınmaz sayısı birden çok ise ve bu taşınmazlar birbirlerinden farklı yargı yerlerinde bulunuyor ise taşınmazlardan herhangi birinin bulunduğu yer mahkemesi yetkili mahkeme olacaktır.
Muris Muvazaası Davalarında zamanaşımı süresi var mıdır?
Muris muvazaası davaları herhangi bir zamanaşımı süresine tabi değildir. Muris muvazaası davaları her zaman açılabilir.
Yargıtay
Danıştay
Sayıştay
Resmi Gazete
İstanbul Barosu